Jerzy Jarowiecki Eugeniusz Kolanko „Bard”: Poeta i konspirator w cieniu okupacji Minęło już osiemdziesiąt jeden lat od tragicznych wydarzeń w okupowanym Krakowie, które na zawsze wpisały się w historię Polski. 27 maja 1944 roku, na rogu ulic Botanicznej i Lubicz, rozległy się salwy hitlerowskiego plutonu egzekucyjnego. Tego dnia rozstrzelano kilkunastu Polaków – młodych działaczy konspiracji, wydawców prasy podziemnej i poetów. Wśród nich znalazł się także Eugeniusz Kolanko, poeta ukrywający się pod pseudonimem Bard, który za swoje słowo i działalność zapłacił najwyższą cenę. Przez wiele lat jego nazwisko pozostawało niemal nieznane. Dopiero badania profesora Jerzego Jarowieckiego, poświęcone literaturze i prasie konspiracyjnej, pozwoliły przywrócić pamięć o tym młodym poecie. Zgromadzone dokumenty, rękopisy, tomiki wierszy i fragmenty tajnej prasy odsłoniły obraz Kolanki jako nie tylko żołnierza podziemia, lecz także artysty, dla którego poezja była formą oporu i świadectwem epoki. Pierwszy szkic biograficzny ukazał się już w 1966 roku na łamach „Kwartalnika Rzeszowskiego”, a z czasem badania przyniosły kolejne odkrycia. Wiersze sygnowane pseudonimem Bard zostały opublikowane w niewielkim nakładzie, a fotografie i korespondencja z tamtych lat dopełniły portretu twórcy. Kolanko nie był poetą odległym czy oderwanym od rzeczywistości – jego twórczość wyrastała z codziennego doświadczenia okupacyjnego i miała wyraźny wymiar patriotyczny. Przypomnieniem roli słowa w czasie wojny stała się wystawa „Poeci podziemia. Słowo i czyn” zorganizowana przez Muzeum Armii Krajowej. To właśnie tam można było zobaczyć świadectwa jego działalności – rękopisy, publikacje konspiracyjne i fotografie. Poezja Kolanki była nie tylko literaturą, ale także formą oporu: inspirowała, dawała nadzieję i przypominała, że wolność zaczyna się od słowa. Książka Jerzego Jarowieckiego o Eugeniuszu Kolance to nie tylko zapis losów jednego z wielu zapomnianych bohaterów. To także hołd dla całego pokolenia młodych ludzi, którzy oddali życie za Polskę. Obowiązkowa pozycja w zbiorach każdej biblioteki publicznej, akademickiej i szkolnej, która chce pielęgnować pamięć o literaturze i historii Polski.
