Czwarty zeszyt zawiera pięć artykułów wartych zapoznania się z nimi. Alicja Matczuk (WSPÓŁPRACA MARII MAZANKÓWNY-FRIEDBERGOWEJ Z „PRZEGLĄDEM BIBLIOTECZNYM” NA POLU BIEŻĄCEJ BIBLIOGRAFII BIBLIOLOGICZNEJ [1930-1936]), w którym autorka przybliżyła postać zasłużonej, choć zapomnianej bibliografki Marii Mazankówny-Friedbergowej (1900-1993), przygotowującej w latach 1930-1936 dla potrzeb „Przeglądu Bibliotecznego” bieżącą Bibliografię Bibliografii, Bibliotekarstwa i Bibliofilstwa (BBBB), ale również będącej autorką bieżącej bibliografii historycznej. Przeprowadzone badanie, będące podstawą zaprezentowanego tekstu, wykazało, że współpraca Marii Mazankówny-Friedbergowej z „Przeglądem Bibliotecznym” przy opracowaniu bieżącej bibliografii bibliologicznej pozytywnie wpłynęła na wydawnictwo, przygotowane zestawienia i umożliwiło przeobrażenia w metodyce bibliografii i ukształtowaniu się zakresu badawczego bibliologii. Joanna Błasiok, Kamila Kokot-Kanikuła (REALIZACJA ZAŁOŻEŃ OTWARTEGO DOSTĘPU W POLSKICH CZASOPISMACH Z ZAKRESU BIBLIOLOGII I INFORMACJI NAUKOWEJ – ANALIZA ZA LATA 2019-2022). Autorki przedstawiły wyniki swoich badań dotyczących polityk wydawniczych i praktyk redakcyjnych polskich czasopism z zakresu bibliologii i informacji naukowej, rejestrowanych w bazie Arianta. Celem tych eksploracji było ustalenie czy redaktorzy analizowanych periodyków rozumieją zasady Open Access oraz czy wykorzystują je do ustalania własnych polityk wydawniczych. Badanie wykazało, że działania na rzecz otwartej komunikacji naukowej (np. otwarty dostęp do treści, stosowanie licencji CC) są przez redakcje wdrażane, i wykazują tendencję wzrostową, a środowisko polskich bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej nie tylko od lat promuje idee otwartego upowszechniania wiedzy, ale także aktywnie je praktykuje. Robert Kotowski (BIBLIOTERAPIA I MUZEOTERAPIA W PODEJŚCIU ZINTEGROWANYM), który w swoim artykule unaocznił wpływ sztuki i kultury, poprzez ich różnorodność i głęboki związek z emocjami, na kształtowanie się i rozwój zdrowia psychicznego, fizycznego i społecznego różnych grup odbiorców, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i grupowym. Zaprezentował innowacyjne podejście do działań terapeutycznych płynące z połączenia stosunkowo nowej formy, jaką jest muzeoterapia z rozwijającą się już od ponad wieku biblioterapią, wskazując, że obie z nich opierają się na sztuce jako narzędziu wspierającym proces leczenia, poprawie zdrowia psychicznego i stanu emocjonalnego. Biblioterapia korzysta z literatury, muzeoterapia zaś z muzealiów i przestrzeni muzealnej. Muzeoterapia dostarcza bodźców wzrokowych, natomiast biblioterapia skupia się na emocjonalnym i intelektualnym odbiorze tekstów literackich. W efekcie takiego wielowymiarowego podejścia i połączenia różnych form postępowania, wykorzystującego potencjał sztuki i literatury, refleksje nad sztuką wizualną wzmacniane są mocą słowa pisanego. Każda z nich angażuje różne zmysły, co zwiększa efektywność terapeutyczną. Ich celem jest pomoc w zrozumieniu i przepracowaniu emocji oraz problemów życiowych, rozwoju empatii, zmniejszaniu stresu i poprawie jakości życia. Obie terapie rozwijają wrażliwość na sztukę i literaturę, wspierają wszechstronny rozwój emocjonalny i intelektualny, stymulują procesy poznawcze, zachęcając do refleksji nad własnymi przeżyciami oraz nad treściami, z którymi osoba ma kontakt. W artykule przybliżono podstawy teoretyczne w zakresie biblioterapii oraz muzeoterapii, omówiono działania w polskich i zagranicznych instytucjach, a także zaprezentowano przykłady wykorzystania proponowanych rozwiązań. Artur Znajomski (POCZĄTKI I ROZWÓJ BIBLIOGRAFII POLSKICH POWSTAŃ NARODOWYCH ORGANIZOWANYCH W OKRESIE ZABORÓW). Autor zaprezentował zestawienia bibliograficzne dotyczące powstań narodowych organizowanych na ziemiach polskich w okresie zaborów. Zwrócił uwagę na główne powody ich tworzenia, które związane były w głównej mierze z „okrągłymi” rocznicami ich wybuchu. Bibliografie te zostały zainicjowane w drugiej połowie XIX wieku, a ich duży rozwój przypada na lata po II wojnie światowej, co wynikało z intensyfikacji badań naukowych w tym zakresie i zapotrzebowania społecznego. Były to zestawienia retrospektywne i w znacznym stopniu o charakterze wyborowym. Najczęściej poświęcone były powstaniu styczniowemu, w mniejszym stopniu powstaniu listopadowemu czy insurekcji kościuszkowskiej. W swoim tekście autor sugeruje rozważenie powrotu do prac nad bibliografiami polskich powstań narodowych i wprowadzenia nowej formy ich edycji. Rekomenduje aby oprócz tradycyjnej wersji drukowanej, tworzone były elektroniczne bazy danych, gromadzące publikacje współczesne oraz z lat minionych. Podkreśla, że kontynuacji wymaga także rozpoczęty proces digitalizacji bibliografii drukowanych. Sebastian Dawid Kotuła (REGULATIONS FOR THE USE OF 3D PRINTING IN ACADEMIC LIBRARIES- Zasady użytkowania drukarek 3D w bibliotekach akademickich), który zwraca uwagę, że powszechne włączenie technologii druku 3D do oferty usług świadczonych przez amerykańskie biblioteki akademickie spowodowało potrzebę opracowania odpowiednich zasad i regulacji dotyczących pracy z tą, wciąż stosunkowo, młodą technologią, pomagających w efektywnym zaspokajaniu potrzeb użytkowników i usprawnieniu pracy personelu bibliotecznego. Autor przeprowadził analizę przepisów stosowanych w bibliotekach amerykańskich uniwersytetów pod kątem udostępniania przez nie usług w zakresie trójwymiarowego drukowania. Przedmiotem badania były regulaminy stosowane w 86 bibliotekach uniwersytetów publicznych i 34 bibliotekach uniwersytetów prywatnych. Główne spostrzeżenia wynikające z tej eksploracji pokazują, że choć nie ma jednego wzorca tworzenia takich ujednoliconych przepisów dotyczących świadczenia przez biblioteki usług w tym zakresie, to każda z nich, w różnym stopniu, uwzględnia w swoich regulaminach treści odnoszące się do wyodrębnionych przez autora 5 grup tematycznych. Były to zagadnienia dotyczące: 1. Spraw ogólnych, wymagań wstępnych, zasad, bezpieczeństwa i higieny pracy; 2. Wyposażenia, jego dostępności i lokalizacji, FQA- zbioru pytań i odpowiedzi odnoszących się tej usługi, danych kontaktowych; 3.Warunków korzystania, limitów, ograniczeń, opłat, przepisów, gwarancji; 4. Etapów i sekwencji zadań, prowadzących do realizacji celu; 5. Dodatkowych informacji, wskazówek, sugestii, pomysłów i inspiracji. W regulaminach najczęściej podawano informacje m.in. o dostępnych modelach drukarek, wykorzystywanym oprogramowaniu, sposobach kontaktowania się z personelem biblioteki, czy o zakazie drukowania przedmiotów niebezpiecznych. W SPRAWOZDANIACH zaprezentowano relację z konferencji Wikimania 2024 (Katowice, 7-10 sierpnia 2024 r.) (Magdalena Gomułka). Warto przypomnieć, że Wikimania to międzynarodowa konferencja poświęcona nie tylko Wikipedii, ale również innym projektom fundacji Wikimedia oraz wolontariuszom wspierających te inicjatywy (tzw. wikimedianom). Organizowana jest co roku w innym kraju, a w 2024 r. jej 19. edycja odbyła się w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. W części ARTYKUŁY RECENZYJNE / RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA Mariusz Muraszko zaprezentował publikację Wissenstransfer: Der Einfluss des Schweizer Buches auf Ost- und Westeuropa in der Zeit des Ancien Régime, red. Jan-Andrea Bernhard, Urs B. Leu, Viliam Čičaj, Zürich: Theologischer Verlag Zürich, 2024, będącej pokłosiem międzynarodowej konferencji naukowej, która odbyła się w Zurychu. Autorzy zaprezentowanych tekstów poddali szczegółowym analizom historię wpływów książki szwajcarskiej w Europie Środkowo-Wschodniej, a także jej dystrybucji oraz recepcji na tym obszarze. Tradycyjnie zeszyt uzupełnia PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA KRAJOWEGO (Barbara Koryś), który zawiera krótką informację o dziewięciu książkach, które ukazały się w 2024 roku (8) i 2023 (1). Z LEKTURAMI ZAGRANICZNYMI zapoznaje Czytelników „Przeglądu Bibliotecznego” Jacek Wojciechowski. W części Z ŻYCIA SBP przedstawiono zagadnienia omówione w trakcie spotkania Zarządu Głównego SBP w dniu 3.X.2024. Przybliżono aktywności przedstawicieli Stowarzyszenia w ostatnim kwartale; uzyskane granty; realizowane programy operacyjne MKiDN; konferencje, kursy i szkolenia a także działalność wydawniczą Wydawnictwa Naukowego i Edukacyjnego SBP.
O czym przeczytacie w ostatnim numerze „Przeglądu Bibliotecznego” w 2024 roku?
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury