Jest już nowy "Przegląd"! | 2022-04-12
2022-04-12 Z drukarni przyjechał już do nas najnowszy numer "Przeglądu bibliotecznego". Znajdziecie go na półkach naszej internetowej księgarni wydawnictwo.sbp.pl, w prenumeracie i pojedynczo. Marcin Roszkowski pisze o bibliographic data science, czyli o badaniu bibliografii i zasobów bibliotecznych przy użyciu narządzi wykorzystujących data science, używanych w humanistyce cyfrowej. Dr hab. Magdalena Wójcik bada scenariusz powrotu bibliotek do popandemicznej normalności, czyli ponownego korzystania z bibliotek w sposób tradycyjny, stacjonarny. Placówki biblioteczne, zmuszone do zmiany formy działania, w znacznej mierze „przeniosły się” do internetu. Czy po ustaniu sytuacji zagrożenia ten stan rzeczy nie zmieni się, czy może biblioteki powrócą do tradycyjnej, stacjonarnej działalności? Czy użytkownicy, zmęczeni ciągłym byciem online, zapragną znowu skierować swoje kroki pomiędzy biblioteczne półki? Jak polskie biblioteki uniwersyteckie używały mediów społecznościowych przed i w czasie pandemii? Jakimi hasztagami posługiwały się najczęściej? I jakie zmiany w oznaczaniu treści nastąpiły wraz z nastaniem epidemii? Jak zmieniająca się rzeczywistość wpłynęła na zawartość profili facebookowych prowadzonych przez biblioteki uniwersyteckie? • Stowarzyszenie Bibliotek Amerykańskich (ALA) działa od 1876 r., a jego celem jest promocja bibliotek i szeroko pojętej edukacji bibliotecznej. W tym roku organizacja ta wydała składającą się z trzech tomów publikację Academic Library Mentoring. Fostering Growth and Renewal, przekrój myśli i praktyk mentoringowych w bibliotekach akademickich. Prezentuje definicję mentoringu i podstawy praktyki. Pokazuje modele i programy, ankiety i analizy oraz liczne studia przypadków, czyli żywe doświadczenia wykładowców i absolwentów bibliotekoznawstwa, bibliotekarzy i innych pracowników bibliotek oraz studentów. To nie wszystkie treści, które zawiera najnowszy „Przegląd Biblioteczny”. W pierwszym w tym roku numerze znajdziecie jeszcze:
Big data, hasztagi i przegląd literatury
Dane bibliograficzne a big data
Standaryzowanie tworzenia metadanych w obszarze danych bibliologicznym odnosić się może do zawartości katalogów czy kartotek oraz do ich prezentacji w postaci formatu danych bibliograficznych.
Obecnie w badaniach naukowych często wykorzystuje się dane cyfrowe, a jako takie traktowanie są również źródła bibliograficzne. Do ich badań wykorzystuje się więc narzędzia przynależne do data science. „Celem działalności badawczej – pisze autor – w ramach data science jest ujawnianie właściwości oraz struktury zjawisk przyrodniczych, ludzkich i społecznych z wykorzystaniem danych. W tym celu korzysta się m.in. z metod i technik eksploracji danych i tekstu, uczenia maszynowego czy technologii właściwych dla big data.
W swoim artykule naukowym Marcin Roszkowski przeprowadził analizę, której celem było „poznanie sposobów interpretacji BDS [big data science] oraz zgromadzenie materiału na potrzeby analizy domen”. Domena to, za Hjørlandem, „zasób wiedzy współdzielony przez daną społeczność, która podziela określone założenia ontologiczne i epistemologiczne”. Swoją analizę autor oparł o trzy zasadnicze wymiary – ontologiczny, epistemologiczny oraz socjologiczny.Biblioteka cyfrowa, biblioteka tradycyjna
Systematyczne wyszukiwanie w internetowych bazach naukowych i analiza wyników pozwoliła autorce stwierdzić w jaki sposób rozkładały się akcenty w piśmiennictwie traktującym o tradycyjnych metodach działania bibliotek.
Jakie wyniki przyniosło przeszukiwanie literatury według haseł „tradycyjne usługi biblioteczne” oraz „nowoczesne usługi biblioteczne”? „Porównanie wyników wyszukiwania za pomocą kwerend dotyczących usług określanych jako tradycyjne i tych określanych jako nowoczesne, dało ciekawe rezultaty – pisze autorka badania. Można zauważyć, że publikacje, w których pojawia się wątek usług tradycyjnych, najczęściej dotyczą w głównej mierze usług elektronicznych, a usługi tradycyjne są omawiane jedynie jako przeciwwaga.” Co jeszcze wynikło z tej analizy? Jakie korzyści przynosi tradycyjna działalność bibliotek, a których nie sposób przenieść do cyfrowego środowiska?Pandemia a facebookowe hasztagi
Celem artykułu dr hab. Grzegorza Gmiterka było przeprowadzenie tematycznej analizy zawartości postów publikowanych przez biblioteki. W tym celu autor użył kodów, które przypisał do poszczególnych wpisów. Dzięki tej metodzie zilustrował sieciową aktywność tych instytucji w okresie przed i w trakcie trwania pandemii. „Bez wątpienia – pisze autor – w analizowanych okresach facebookowe profile bibliotek używane były przez te instytucje jako jeden z elementów ich funkcjonowania, jako platformy do promowania wydarzeń, zbiorów czy usług, ale także służyły często za narzędzie komunikacji z biblioteczną społecznością”.
Na podstawie przeprowadzonych badań autor sformułował osiem rekomendacji dla działalności bibliotek naukowych w mediach społecznościowych, nie tylko w Polsce.
Wyniki tej pracy to interesujący materiał dla osób zainteresowanych rolą mediów społecznościowych w tworzeniu, analizowaniu i przepływie informacji pomiędzy instytucjami naukowymi.O czym się pisze?
• Drugi tytuł, Managing Grey Literature. Technical Services Perspectives, dotyczy „szarej literatury”, czyli tej, która nie jest kontrolowana przez wydawców, niedostępnej tradycyjnymi kanałami dystrybucji księgarskiej, nieobjętej rejestracją bibliograficzną i nieistniejącej w spisach i bazach. Taką literaturę, będąca ważnym źródłem badań naukowych, znaleźć można w ramach każdej dyscypliny. Często jest też bardziej aktualna niż publikacje komercyjne. Niestety, chociaż dostarcza ona bogatych treści, ten rodzaj zasobu naukowego jest często pomijany podczas prowadzenia badań. Jakie jest jej miejsce w zasobach bibliotecznych?
• Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie 1817-2017. Miscellanea.
Historia BUW była już opracowana, jednak tylko we fragmentach. Uzasadniano to faktem, że rozwój Biblioteki wyznaczały kolejne wydarzenia polityczne w kraju oraz na samym Uniwersytecie. Recenzowany tom nie jest jednak klasyczną historią biblioteki akademickiej, co zresztą zapowiada wprowadzony do jego tytułu termin „miscellanea”. Autorzy duże znaczenie przywiązują nie tylko do historii BUW, ale też do prezentacji dzisiejszej Biblioteki. Czytelnik dowiaduje się o liczbie zbiorów Biblioteki (prawie 6 mln jedn. inw. łącznie ze zbiorami 43 bibliotek wydziałowych), o katalogu centralnym polskich bibliotek naukowych i akademickich NUKAT (175 współuczestniczących bibliotek) i licznych przedsięwzięciach naukowych.
• Gdzie Żnin, a gdzie Krym? Tak mógłby zapytać albo niedowiarek, albo ignorant na wiadomość, że Żnin był jednym z większych ośrodków prasowych II Rzeczypospolitej. Katarzyna Wodniak, znawczyni współczesnej polskiej prasy kobiecej, w książce „Moja Przyjaciółka” 1934-1939. Przebój prasowy Żnińskich Zakładów Wydawniczych analizuje numery „Mojej Przyjaciółki”, przedwojennego polskiego ilustrowanego dwutygodnika kobiecego poświęconego historiom z życia, modzie, urodzie i zdrowiu.Co jeszcze w numerze?
• przegląd literatury zagranicznej. Jacek Wojciechowski omawia trzy ciekawe pozycje, z Cambridge, Bratysławy i Moskwy;
• Przegląd piśmiennictwa krajowego przygotowany przez Barbarę Koryś, w którym znajdziecie aż 11 pozycji;
• Z życia SBP. Informacje i sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia, wiadomości o szkoleniach, wydarzeniach, konkursach, grantach, nagrodach i książkowych nowościach od Wydawnictwa SBP.