W numerze pierwszym „Przeglądu Bibliotecznego” inicjującym rok 2024 znajdziecie Państwo pięć artykułów, których autorami są: Iwona Hofman, Małgorzata Łosiewicz, Olga Dąbrowska-Cendrowska, Jadwiga Woźniak-Kasperek, Hubert Kuliński (NAUKI O KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ I MEDIACH. RAPORT KOMITETU NoKSiM PAN). Ten ceniony w środowisku naukowym zespół, reprezentujący różne ośrodki akademickiego kształcenia, przedstawił raport otwarcia nowej dyscypliny nauki o komunikacji społecznej i mediach, która została wprowadzona Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego 20 września 2018 r. Autorzy skoncentrowali się na określeniu jej potencjału rozwojowego, przeanalizowali strukturę organizacyjną, kompetencje zarządcze kierujących, posiadane uprawnienia, ścieżki awansów w dyscyplinie oraz prowadzoną dydaktykę. Przedstawione w raporcie wnioski pochodzą z badania, przeprowadzonego w lipcu 2021 r., w którym wzięło udział 25 z 27 jednostek prowadzących badania naukowe lub/i dydaktykę akademicką, co stanowiło 93% wszystkich ośrodków. Autorzy wskazują osiągnięcia nowej dyscypliny powstałej z połączenia trzech wcześniejszych, autonomicznych dyscyplin, tj. bibliologii i informatologii, nauki o poznaniu i komunikacji społecznej, nauki o mediach; Pokazują jej kierunki rozwoju oraz zadania, które stoją przed badaczami nauk o komunikacji społecznej i mediach. Zwracają także uwagę na konieczność podjęcia wspólnej pracy nad stworzeniem agendy badawczej, która wynikałaby z połączenia dorobku i potencjału tych dyscyplin składowych. Maria Kuczkowska (ZMIANA PARADYGMATU DZIAŁANIA WSPÓŁCZESNEJ BIBLIOTEKI NAUKOWEJ W WYBRANYCH OBSZARACH INFORMACJI I KOMUNIKACJI NAUKOWEJ W ŚWIETLE BADANIA ANKIETOWEGO) Autorka zwróciła uwagę na przeobrażenia, które dokonują się we współczesnych bibliotekach naukowych. Te zmiany paradygmatu działania tych bibliotek to przede wszystkim wyjście poza standardowe zadania biblioteki i wkroczenie w nowe rejony, często nawet fizycznie zlokalizowane poza budynkiem biblioteki, wchodzenie w kooperację z innymi działami uczelni i wymagające od bibliotekarzy nowych kompetencji. Zdaniem autorki zmiany te szczególnie widoczne są kilku obszarach: działalność bibliograficzna i bibliometryczna; wsparcie macierzystej uczelni związane ze sprawozdawczością do Zintegrowanego Systemu Informacji o Nauce i Szkolnictwie Wyższym POL-on; propagowanie idei Otwartej Nauki; zaangażowanie w działalność związaną z otwartymi danymi badawczymi. Zaprezentowane w artykule uwagi dotyczące zmian dokonujących się w bibliotekach naukowych uzyskano w wyniku ankiety przeprowadzonej wśród dyrektorów polskich bibliotek szkół wyższych oraz instytutów i placówek naukowych. Uzyskane dane potwierdzają zaangażowanie bibliotek naukowych w szereg różnorodnych i nowych zadań, które wymagają od bibliotekarzy nieustannego doskonalenia się oraz współpracy z innymi jednostkami uczelnianymi. Za najbardziej znaczącą zmianę uznano wyjście poza schemat pracy: „bibliotekarz w bibliotece i dla biblioteki”. Sebastian Dawid Kotuła (WDRAŻANIE DRUKU 3D W BIBLIOTEKACH AKADEMICKICH) zajął się problemem implementacji usług w zakresie druku 3D w bibliotekach akademickich polskich uczelni publicznych. Tego typu usługi, szeroko stosowane na świecie w bibliotekach akademickich, mogłyby, zdaniem autora, znaleźć szerokie zastosowanie także w polskich uczelniach i ich bibliotekach. Działania w tym zakresie wynikają ze zmieniających się potrzeb i oczekiwań ich użytkowników i mogą, podobnie jak za granicą, być czynnikiem zwiększającym zainteresowanie biblioteką akademicką. W efekcie analizy anglojęzycznej literatury przedmiotu autor podjął próbę odpowiedzi na pytanie jak należy wdrażać druk 3D, a następnie na podstawie ankietowych badań internetowych i telefonicznych starał się ustalić stan włączenia druku 3D do zestawu usług świadczonych przez polskie biblioteki akademickie. Wnioski płynące z badań nie są zbyt optymistyczne. Wynika z nich, że w Polsce zaledwie jedna biblioteka akademicka uczelni publicznej oferuje możliwość korzystania z drukarek 3D. Jest to spowodowane przekonaniem, że biblioteki nie widzą potrzeby zapewniania tego typu usług i w związku z tym praktycznie w ogóle nie posiadają technologii 3DP. Dlatego należy najpierw uświadomić bibliotekom korzyści dla nich płynące z tego rodzaju czynności a następnie podjąć szerokie działania promujące zalety pracy z 3DP. Agnieszka Gołda (MISJA ZAWODU ARCHITEKTA INFORMACJI) zwróciła uwagę, że w społeczeństwie rośnie świadomość roli architektów informacji i efektów ich pracy w zakresie np. projektowania UX/UI, projektowania graficznego stron internetowych, czy tworzenia interfejsów. W celu jak najlepszego zaspokojenia potrzeb i oczekiwań w tym zakresie niezbędne jest ukierunkowanie na użytkowników i określenie zobowiązań wobec nich. Takie powinności i obietnice w stosunku do klientów w instytucjach usługowych zazwyczaj są formułowane w deklaracji misji. Autorka przedstawiła w swoim artykule wyniki badania przeprowadzonego na wybranych stronach WWW instytucji związanych z architekturą informacji. Jego intencją było ustalenie czy posiadają one sformułowaną deklarację misji, a także rozpoznanie jakie mają w tym zakresie zobowiązania wobec klientów i społeczeństwa. Do badania wybrano 30 stron WWW polskich firm. Z analizy wynika, że deklaracja misji pojawiała się w ponad 86% uwzględnionych instytucji, na wszystkich stronach zamieszczony został opis głównych zadań, wskazano zakres działalności, wymieniono stosowane narzędzia oraz wytypowano krąg odbiorców usług. W 60% przypadków poinformowano o wartościach, jakimi mają się posługiwać pracownicy firm a na 76,67% stron WWW omówiono kompetencje zatrudnionych. Jednakże zaledwie 13,33% firm zaprezentowało korzyści płynące z pracy architektów informacji dla społeczeństwa. Veslava Osińska; Bernardeta Iwańska-Cieślik; Brett Buttliere; Joanna Karłowska-Pik; Adam Kola (SCIENTISTS’ CONTRIBUTION TO THE IDUB RANKINGS. POLISH RESEARCHERS ON THE GOOGLE SCHOLAR PLATFORM). Celem tego artykułu było ukazanie czy i w jaki sposób sami naukowcy mogą przyczynić się do wsparcia swoich uczelni, które zostały włączone do pierwszej edycji programu „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza” – (IDUB). Do programu zakwalifikowano 10 uczelni, które w latach 2020-2026 mają zagwarantowane coroczne zwiększenie finansowania w wysokości 10% subwencji z 2019 r. na realizację planów rozwojowych zawartych we wnioskach konkursowych. W efekcie, w przyszłości staną się one uczelniami badawczymi i będą w stanie konkurować z najlepszymi ośrodkami akademickimi w Europie i na świecie. Podstawą do oceny udziału naukowców w tym procesie wspomagania uczelni w dążeniu do stania się jednostkami badawczymi było Google Scholar, narzędzie, które jest niezwykle przydatne nie tylko do przeszukiwania literatury naukowej ale także do pozyskiwania informacji na temat różnych wskaźników naukometrycznych odnoszących się do badaczy. Intencją autorów było również sprawdzenie, czy naukowcy o tych najwyższych wskaźnikach są identyfikowani z tymi uczelniami zaliczonymi do IDUB. Przeprowadzone badanie ukazało korelację pomiędzy oficjalnymi statystykami instytucji a danymi dotyczącymi poszczególnych naukowców, zawartymi w GS. Tym samym dodatkowo potwierdzona została użyteczność tego narzędzia do analiz tego typu. W pierwszym numerze z 2024 roku znajduje się również:
O czym przeczytacie w pierwszym numerze „Przeglądu Bibliotecznego”?
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury