2022-08-31 Red. Jadwiga Woźniak-Kasperek i Jerzy Franke,"Bibliografi@. Historia, teoria, praktyka", Osiemnaście artykułów, czternaście autorek i dziesięciu autorów. O bibliografii z perspektywy historycznej, geograficznej, instytucjonalnej i praktycznej. Od „wczoraj” do „dziś”. Książka Wydawnictwa ożywia zaniechaną ostatnimi laty teorię bibliografii i pochyla się nad praktyką. Zacznijmy od historii. „Uważam, że bibliografia jako specyficzna forma komunikacji społecznej pojawiła się już wraz z zaistnieniem książki zwojowej i rękopiśmiennej. Ale proces ten kształtował się trochę inaczej, choć cel zawsze był ten sam – pośrednia forma prezentacji dokumentu w celu identyfikacji i poświadczenia jego wartości intelektualnej.” Adam Nowak pisze o bibliografistyce, dotyczącej „form bibliografii enumeratywnej, które funkcjonowały przez stulecia w ścisłej zależności od danych osobowych (…)”. Pisze też o pierwocinach bibliografii i zadaje pytania. Na przykład: czy możemy mówić o bibliografii w czasach sprzed wynalezienia druku przez Gutenberga? Anna Gruca z Instytutu Historii PAN z okazji wydania siedemdziesiątego (i ostatniego drukowanego) tomu Bibliografii polskiej tworzy bilans dorobku siedmiu dekad wydawnictwa, śledzi zachodzące zmiany i opisuje metodykę Bibliografii. Jakie zmiany wprowadzano na przestrzeni lat? Ile osób stało i stoi za 384 349 zarejestrowanymi pozycjami? Śląsk. Wiry historii odbite w bibliografiach O Śląsku i dwóch narodowych perspektywach, które odbijają się w bibliografiach historii tego regionu, piszą Małgorzata Pawlak i Karol Sanojca. Historyczne zmiany w przynależności Śląska kazały polskim naukowcom wykazywać jego przynależność „piastowską”, a niemieckim – związki z niemiecką macierzą. Historyczne zawirowania – wojny, plebiscyty, powstania i międzynarodowe traktaty – spowodowały, że bibliografie śląskie powstawały w języku niemieckim polskim i czeskim, niejako przy okazji odzwierciedlając złożoność kulturową i historyczną tego regionu. Reprezentantami dwóch narodowych perspektyw byli bibliografowie dwóch stron: Polak Karol Maleczyński i związany z Niemcami Ślązak Herbert Rister. Zapis literackiego życia i twórczości. Polska Bibliografia Literacka Od 1948 r. w strukturach Instytutu Badań Literackich PAN powstaje Polska Bibliografia Literacka. Dokumentuje ona „teorię i historię literatury, literaturę współczesną wraz z życiem literackim, twórczość pisarzy odnotowywaną w obrębie ich indywidualnych haseł, tematy, motywy, czasopiśmiennictwo i wydawnictwa literackie, organizację nauki o literaturze, dydaktykę literatury, recepcję literatur obcych w Polsce, teatr oraz związane z literaturą zagadnienia filmu, radia i telewizji”. Żarty w przypisach. Humor w bibliografii Alicja Matczuk o nieoczywistej stronie bibliografii, zabawach bibliograficznych. Pojawiły się one w okresie Odrodzenia i „możliwość uczynienia żartu z innego autora przez przypisanie mu śmiesznego, czasem też złośliwego, wymyślonego tytułu szybko stała się ulubioną rozrywką.” Autorka śledzi niedocenioną przez badaczy historię humoru, który przez wieki ujawniał się w bibliografiach. Podajmy na zachętę: Pchłologia, zarazem opis sprytnego sposobu, w jaki można uzyskać odcisk pchły w wosku. Bibliografia narodowa. Chcieć czy móc? Bibliografie narodową opracowuje i publikuje Biblioteka Narodowa, główna biblioteka kraju, a „Przewodnik Bibliograficzny” ukazuje się od 1955 roku. Zawiera informacje o wydawnictwach ciągłych, zawartości czasopism, dokumentach elektronicznych, kartograficznych, dźwiękowych… Ale jak dokładnie to działa i działało? Jak bibliografie narodowe wyglądają w innych państwach? Jaka jest użyteczność tych baz bibliograficznych? Wanda Klenczon pisze o bibliografii narodowej jako takiej, ale zagląda także w szczegóły. I w tytule zadaje pytanie: czy to „historyczna powinność czy niechciany obowiązek”? O bibliografii – przekrojowo Osiemnaście artykułów naukowych zawartych w książce „Bibliografia. Historia, teoria, praktyka” to szerokie spojrzenie na przedmiot badań. Różnorodność głosów i perspektyw daje szeroki obraz tego, czym bibliografia była w przeszłości, czym jest teraz oraz jakie formy przybiera. To nie tylko opracowania szerokie, ale także kwestie praktyczne. Witol Sygocki pisze o bazach bibliograficznych WoS CC, Scopus i LISTA, Adam Jachimczyk przygląda się zasobom bibliograficznym jednostek Polskiej Akademii Nauk, a Marcin Roszkowski bada temat automatycznej identyfikacji nazw osobowych przy wykorzystaniu kartoteki VIAF.
Wydawnictwo Naukowe i Edukacyjne SBP, Warszawa 2016
Tematyka artykułów, które znajdziemy w książce „Bibliografia. Historia, teoria, praktyka”, rozpięta jest pomiędzy Śląskiem a Lubelszczyzną, pomiędzy kartotekami a zabawami bibliograficznymi, pomiędzy historią a teraźniejszością. Ta książka porusza tematykę bibliografii z wielu stron, a każda z nich prezentuje ciekawe, indywidualne podejście naukowe.
Bibliografia przed Gutenbergiem
Siedemdziesiąt lat polskiej bibliografii
Autorki artykułu „Polska bibliografia literacka –nieprzerwanie w drodze ku nowoczesności” piszą o tym, jakie zmiany zachodziły w strukturze organizacyjnej, zasadach gromadzenia materiału bibliograficznego oraz finansowaniu publikacji, a także o tym, jak przebiegają prace przygotowujące roczniki. „Polska Bibliografia Literacka – piszą autorki artykułu –przeszła głęboką metamorfozę od specjalistycznej bibliografii, wydawanej w niedużym nakładzie, do powszechnie dostępnej i otwartej formuły elektronicznej bazy danych, z której korzystają zarówno badacze literatury, studenci polonistyki, twórcy innych bibliografii czy słowników, jak i pasjonaci literatury, uczniowie, a także użytkownicy Internetu (…)”.
Od historii do teraźniejszości, od teorii do praktyki. W jednym tomie.
TH