Od redakcji

Tematyczny wakacyjny numer „Poradnika Bibliotekarza” poświęcony jest współczesnej ilustracji. Przy jego powstaniu duży wkład miała historyczka sztuki, związana z Akademią Sztuk Pięknych we Wrocławiu, Anita Wincencjusz-Patyna. Jest ona niekwestionowaną znawczynią tematu, zajmującą się ilustracją książkową (w tym książkami obrazkowymi), a szerzej – grafiką projektową (plakatem, animacją) oraz sztuką użytkową.

Obrazy towarzyszą ludzkości od zarania. Najpierw były rysunki naskalne w jaskiniach Europy czy Ameryki Południowej. Potem w Mezopotamii monumentalne reliefy, a w Egipcie ozdobne hieroglify. W wiekach średnich barwne ręcznie malowane miniatury zdobiły manuskrypty, a z czasem zaczęto wykorzystywać drzeworyty. Wraz z rozwojem technik drukarskich tworzono coraz to doskonalsze ilustracje. Dziś obok geniuszu człowieka, wykorzystuje się również sztuczną inteligencję. Związek ilustracji z pismem i tekstem jest wzajemnie uwarunkowany, stwarza płaszczyznę do interpretacji i dyskusji, co jest ważniejsze: ilustracja czy tekst. Kwestia analogiczna, jak z kurą i jajkiem, która wciąż pozostaje nierozwiązana.

Artykuły problemowe rozpoczyna tekst Anity Wincencjusz-Patyny o tendencjach we współczesnej ilustracji w książkach dla dzieci i młodzieży. Autorka pisze: „W kolejnym złotym okresie ilustracji, którą cechuje dbałość o architekturę książki, liczy się nie tylko funkcja obrazowania, ale też typografia i layout. Polską ilustrację książkową cechuje różnorodność stylów od malarskich, lirycznych impresji przez kolaż, po graficzny komiks”. Na polskim rynku wydawniczym coraz częściej spotyka się książki ilustrowane przez portugalskich twórców. Współczesna ilustracja portugalska – często nagradzana na świecie – cieszy się dużym uznaniem, także naszych młodych czytelników. Do lektury tekstu o niej zaprasza Elżbieta Jamróz-Stolarska. Z kolei o językowych słownikach obrazkowych pisze Bożena Hojka. Słowniki te łączą elementy książki edukacyjnej, podręcznika, książki aktywnościowej oraz obrazkowej. Obecność ilustracji w tego typu wydawnictwach pozwala wykorzystać obraz jako formę objaśniania słów, wspomaga zatem proces uczenia się dzieci. Do pracy z książką obrazkową dorośli mogą zainspirować dzieci w ramach tzw. czytania dialogowego. Jest to rodzaj interaktywnego czytania z dzieckiem. Autorka Małgorzata Cackowska omawia technikę PEFR, sekwencje krótkich interakcji (gier językowych) między osobą dorosłą, a dzieckiem w trakcie ich wspólnego czytania. Krystyna Rybicka porusza problem (nie)obecności książki obrazkowej w strukturach UKD. Ponadto możemy zapoznać się z ilustracjami rożnych wydań Naszej mamy czarodziejki Joanny Papuzińskiej. W dziale „Ilustratorzy” Dorota Pietrzkiewicz przybliża, w 100-lecie urodzin noblistki, mniej znaną czytelnikom twórczość graficzną Wisławy Szymborskiej. O osiągnięciach Ewy Kozyry-Pawlak i Pawła Pawlaka (duetu docenianego na świecie), którego ilustracje książkowe tętnią życiem, emocjami, energią, a przede wszystkim zadziwiają pięknem i różnorodnością, pisze Anita Wincencjusz-Patyna. Znakomity ilustrator Janusz Grabiański, współtwórca Polskiej Szkoły Ilustracji, obdarzony był dużą wrażliwością malarską, ilustrował wiele niezapomnianych książek, podręczników, albumów. Jego rysunkowe kreacje bohaterów przybliża Krystyna Rybicka. Zachęcamy do lektury Pięćdziesięciu twarzy Kleksa, czyli rozważań o potencjale ilustracji w książkach dla dzieci i jej wykorzystaniu w pracy bibliotecznej, a także felietonu Olgi Nowickiej, poświęconego Janowi Marcinowi Szancerowi. Każdy z nas pamięta jego wybitne ilustracje postaci z baśni, bajek i legend. Numer kończy zestawienie bibliograficzne Rola ilustracji w książkach dla dzieci, przygotowane przez Elżbietę Trojan.

Udanych i bezpiecznych wakacji życzy Redakcja „Poradnika Bibliotekarza”